Op 29 november jl. vond een bezoek plaats aan het AZC in Gouda, als vervolg op het bezoek aan de kleinschalige opvang in Putte, zie het artikel dat we hier over schreven. Vanuit het Platform Asielopvang Zuidplas hebben we een verslag gemaakt van hoe we het bezoek aan het AZC Gouda ervaren hebben. Bij deze delen we het verslag dat we hebben aangeleverd aan de gemeente.
Ten eerste willen de gemeente Gouda, de gemeente Zuidplas en het AZC in Gouda bedanken voor deze mogelijkheid om het AZC in Gouda te bezoeken en meer te horen over de ervaringen, en over het besluitvormingstraject over de komst van het AZC.
Om met dit laatste te beginnen: uit de presentatie en discussie bleek dat het college en de gemeenteraad Gouda hebben gekozen voor een geheel andere aanpak dan de route die in Zuidplas is gevolgd. In Gouda zijn de inwoners van Gouda direct geïnformeerd, op het moment dat in de gemeenteraad het debat werd gevoerd over de komst van een AZC. Geheel anders dan in Zuidplas, waar alles in het geheim is gedaan en de inwoners pas op de hoogte werden gebracht na ondertekening van het contract met het COA.
De gemeenteraad blijkt in Gouda nauw betrokken te zijn geweest bij de totstandkoming van de inhoud van de bestuursovereenkomst. In een wensen en bedenkingen procedure heeft de gemeenteraad een aantal voorwaarden bedongen, zoals de voorwaarde dat er geen veilige landers in het AZC worden opgevangen. Een punt waar zware gesprekken over zijn gevoerd met het COA want het COA wilde deze voorwaarde niet opnemen in de bestuursovereenkomst. Maar omdat het een harde voorwaarde was van de gemeenteraad, is deze voorwaarde uiteindelijk overgenomen. Hoe belangrijk het is dat deze voorwaarde klip en klaar in het contract terecht is gekomen, werd onderstreept tijdens de rondleiding op het complex. We kregen het verhaal te horen dat het COA onlangs een vijftal veilige landers naar het AZC Gouda had gebracht. Door de alertheid van de gemeente is direct contact gezocht met het COA, waarbij de gemeente op haar strepen heeft moeten staan. Zelfs met de duidelijke voorwaarde in de bestuursovereenkomst, had het heel wat voeten in aarde om het COA te bewegen een andere plek voor de veilige landers te zoeken. Het bevestigt de ervaringen die we vanuit Putte hebben gehoord: dat het COA een partij is waar je niet op basis van puur vertrouwen mee kunt samenwerken; harde afspraken blijken nodig.
Een andere voorwaarde van de gemeenteraad die uit de wensen en bedenkingen procedure is voortgekomen, betreft de zelfwerkzaamheid van de bewoners en de focus op doorstromen naar een werksituatie. In het AZC Gouda koken de bewoners zelf, ze maken zelf schoon en er wordt intensief ingezet op begeleiding naar werk, zelfs als dit formeel nog niet kan vanwege ontbreken van BSNnummer. Er is een Plus programma ontwikkeld. Vanuit het platform hebben we hierover een vraag gesteld, in hoeverre het COA dit soort zaken vanuit zichzelf initieert of dat dit komt omdat de gemeente, met de voorwaarden in de bestuursovereenkomst hierover op zak, hier bovenop zit. Het antwoord laat zich raden: wederom zijn de afspraken in de bestuursovereenkomst essentieel. Wat ook meewerkt is de houding van de betrokken locatiemanager van het AZC in Gouda, die achter dit beleid vanuit de gemeente staat, en ziet dat het in de praktijk goed werkt als de bewoners van het AZC een nuttige invulling van de dag, en hun leven, hebben; dit geeft rust in het AZC.
Met de direct omwonenden (het complex ligt op een industrieterrein dus er zijn weinig omwonenden), zijn intensieve gesprekken gevoerd, en zijn maatregelen genomen om het voor hen acceptabel te maken, zoals een 3 meter hoge schutting.
Wat betreft veiligheid en het sociale veiligheidsgevoel voor omwonenden, is een 06 nummer gedeeld dat 24/7 bereikbaar is.
Vanuit het platform heeft het aspect van de regiefunctie, en de zelfwerkzaamheid van de bewoners, onze bijzondere interesse. We zien dat in Gouda vanuit een bepaalde visie de woonunits zijn vormgegeven. Iedere unit (8 slaapplaatsen) heeft eigen sanitair, eigen kookmogelijkheid, en de kamers zijn voorzien van een eigen koelkast. Momenteel zitten we in het participatieproces voor de ROL in Zuidplasn, in de fase van het schetsontwerp, maar er is in het geheel niet gesproken over dit soort zaken; de klankbordgroep heeft geen idee over de ‘binnenkant’ en de visie daarop (behalve dat het ‘sober’ moet zijn), en hoe dat zich vertaalt in een ontwerp.
Los van de perikelen over het participatieproces, is het een gemiste kans als quick wins over het hoofd worden gezien. Zoals de inrichting van de kamers: in Gouda kwam naar voren dat de bewoners niet happy zijn met de stapelbedden; de matrassen worden er van afgehaald zodat stellen naast elkaar kunnen slapen. De reden dat er stapelbedden worden geplaatst, is dat er vanuit de oppervlakte berekening (minimale ruimte waar recht op is) blijkt, er geen andere optie is dan stapelbedden. Daar kun je met elkaar over praten: moeten de units niet wat groter zijn, of zijn er andere opties mogelijk dan de stapelbedden, zoals wandbedden die je kunt uitklappen zodat er overdag meer leefruimte is?
Uitzoomend: de ‘vibe’ in Gouda was geheel anders dan in Putte. In Gouda zaten we voornamelijk in een vergaderkamer en bij de rondleiding hebben we sporadisch iemand vanuit zijn woonunit naar ons zien kijken. Geen kinderen, geen activiteiten, geen huiskamer of huiskamergevoel, en een container als faciliteit om in te sporten (fitness), en veel camera’s. Hoewel er in Gouda geen regels zijn voor in-en uitchecken want het is “geen gevangenis”, zo werd benadrukt, voelde het complex eigenlijk wel zo. Geen objectieve waarneming, want het is een gevoel, maar we kunnen het wel vergelijken met de TGO in Putte. In Putte zijn er wel regels voor in- en uitchecken van de bewoners (s’nachts thuis), maar de sfeer daar voelde een stuk warmer, qua menselijk contact en interactie. In Putte vielen we binnen in een community waarin samen werd gekookt en samen werd geleefd. Voor ons was, en blijft, Putte het voorbeeld van asielopvang volgens de menselijke maat.
Als voetnoot willen we wel benoemen dat we het jammer vinden dat zo weinig fracties van gemeenteraad Zuidplas de moeite hebben genomen om deelgenoot te zijn van dit proces van inzichten opdoen, zowel wat betreft het functioneren van een opvang in de praktijk, als de bestuurlijke kant en waardevolle lessen te horen over het maken van goede contractuele afspraken met het COA. SP, VVD en D66, goed te zien dat julie er wel waren.
Platform Asielopvang Zuidplas